Palenie papierosów jest jednym z najpoważniejszych problemów zdrowotnych na świecie. Liczne badania naukowe jednoznacznie dowodzą, że palenie papierosów ma ogromny negatywny wpływ na zdrowie i prowadzi do poważnych chorób. Z badania Polskiej Akademii Nauk wynika, że ok. 30% proc. dorosłych Polaków codziennie pali papierosy. To o 10% więcej niż w innych krajach UE. Długotrwałe palenie papierosów znacząco zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwory, w tym na raka płuc, który jest jednym z najczęstszych i najbardziej śmiertelnych rodzajów nowotworów – odpowiada za 24% wszystkich zgonów z powodu nowotworów w Polsce. W obliczu tych faktów, walka z paleniem papierosów jest niezwykle istotna dla ochrony zdrowia publicznego.
Wpływ palenia papierosów nie ogranicza się tylko do płuc. Dym z papierosów zawiera również substancje szkodliwe dla innych narządów i układów w organizmie. Może powodować problemy sercowo-naczyniowe, ma także negatywny wpływ na układ oddechowy, prowadząc do rozwinięcia przewlekłej obturacyjnej choroby płucnej (POChP), astmy, przewlekłego zapalenia oskrzeli i innych schorzeń. Dodatkowo, palenie papierosów ma również negatywny wpływ na zdrowie osób, które są narażone na dym z papierosów. Wdychanie bierne dymu papierosowego zwiększa ryzyko wystąpienia chorób płuc, astmy, infekcji górnych dróg oddechowych oraz problemów z układem sercowo-naczyniowym. Dzieci, które są narażone na palenie papierosów w domu, są szczególnie podatne na problemy zdrowotne, takie jak zapalenie oskrzeli, astma, infekcje ucha i ryzyko nagłego zespołu śmierci łóżeczkowej.
Rządy wielu krajów podejmują działania mające na celu ograniczenie palenia, poprzez wprowadzanie zakazów palenia w miejscach publicznych, podwyższanie cen papierosów, kampanii edukacyjnych, programów redukcji szkód i wsparcia dla osób chcących rzucić palenie. Dobrym przykładem jest Szwecja, która dzięki konsekwentnej polityce została pierwszym na świecie krajem wolnym od dymu papierosowego. Według raportu Health Diplomats „The Swedish Experience: A roadmap for a smoke free society" w ciągu ostatnich 15 lat liczba palaczy w Szwecji spadła o 60 proc. Dzięki temu kraj ten ma najniższy odsetek chorób związanych z paleniem tytoniu w Unii oraz o 41% niższą zachorowalność na nowotwory niż inne kraje europejskie.
Wspieranie programów antynikotynowych, redukcji szkód oraz edukacja na temat szkodliwości palenia papierosów są niezwykle ważne, aby zmniejszyć liczbę osób uzależnionych od nikotyny i chronić społeczeństwo przed związanymi z tym poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Z danych przedstawionych w raporcie „Palenie a stygmatyzacja pacjentów z rakiem płuca” Fundacji Wygrajmy Zdrowie, wynika, że 95% pacjentów z rakiem płuca nie otrzymało pomocy w rzuceniu palenia ze strony personelu medycznego. Onkolodzy odgrywają kluczową rolę w edukacji palaczy na temat szkodliwości palenia tytoniu i związanych z tym zagrożeń zdrowotnych, w tym ryzyka rozwoju raka płuc, raka gardła, głowy i szyi, żołądka, trzustki, jelita grubego, trzonu macicy i wielu innych. Rzucenie palenia wpływa także korzystnie na szanse na wyleczenie osób będących w trakcie aktywnego leczenia onkologicznego, dlatego ogromne znaczenie ma wsparcie pacjentów w pozbyciu się nałogu. Rzucenie palenia to proces, który wymaga czasu, wysiłku i determinacji. Dlatego tak istotne jest, aby pacjenci onkologiczni otrzymywali kompleksowe wsparcie nie tylko od specjalistów z zakresu onkologii, ale także uzależnień.
Utworzenie Poradni Pomocy Palącym w każdym województwie jest jednym z zadań zapisanych w Narodowej Strategii Onkologicznej, jednak obecnie dostęp do poradni antynikotynowych jest bardzo ograniczony. Wynika to ze zbyt niskiego finansowania świadczeń udzielanych w poradniach. Obecnie na terenie kraju funkcjonuje tylko 9 specjalistycznych poradni. Poradnie te odgrywają istotną rolę w pomaganiu palaczom w procesie rzucania palenia i utrzymania abstynencji. Poradnie antynikotynowe są miejscami, w których specjaliści, tacy jak psychiatrzy i psychoterapeuci zajmujący się uzależnieniami, mogą wspierać osoby uzależnione od nikotyny w przejściu przez trudny proces rzucania palenia. Dostarczają nie tylko informacji na temat szkodliwości palenia papierosów, ale również oferują praktyczne wsparcie w pokonaniu uzależnienia. Mogą wykorzystać swoją wiedzę na temat mechanizmów powstawania i rozwoju nałogów, technik motywacyjnych i terapii behawioralnej, aby opracować indywidualne strategie wspomagania palaczy w rzucaniu palenia.
Rozwijanie i odpowiednie finansowanie poradni antynikotynowych to kluczowy element walki z paleniem papierosów. Ważne jest, aby poradnie te były łatwo dostępne i oferowały swoje usługi nie tylko w dużych, ale również w małych miastach. Poprzez zapewnienie odpowiedniego wsparcia i pomocy dla palaczy, można skutecznie zmniejszyć liczbę osób uzależnionych od nikotyny oraz ograniczyć negatywne skutki palenia dla zdrowia publicznego. Inwestycje w poradnie antynikotynowe są opłacalne z perspektywy zdrowia publicznego, ponieważ koszty związane z leczeniem chorób spowodowanych przez palenie papierosów są znacznie wyższe. Zatem finansowanie tych placówek może przynieść znaczne korzyści zarówno dla pacjentów onkologicznych, jak i dla społeczeństwa jako całości.