Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) styl życia odpowiada nawet za 50% zachorowań na nowotwory. Palenie tytoniu, otyłość i brak ruchu, nadużywanie alkoholu oraz nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV to jedne z głównych przyczyn występowania chorób nowotworowych. Dzięki zmianie stylu życia możemy znacząco ograniczyć ryzyko zachorowania na nowotwór – przypominają onkolodzy w Światowym Dniu Walki z Rakiem.
Każdego roku w Polsce chorobę nowotworową wykrywa się u ponad. 170 tys. osób. Zgodnie z prognozami do 2029 roku liczba nowych zachorowań ma wzrosnąć do 213 tys. rocznie. Niestety nowotwory wciąż stanowią drugą przyczynę zgonów w naszym kraju. Według badań naukowych ogromny wpływ na wystąpienie nowotworu ma prowadzony przez nas styl życia. Odpowiada on za 30-50% zachorowań na nowotwory. Około 13% nowotworów mają podłoże infekcji wirusowych, np. Helicobacter pylori, HPV, wirusowi zapalenia wątroby typu B i C. Natomiast tylko ok. 5-10% ze wszystkich przypadków najczęściej występujących nowotworów złośliwych ma podłoże genetyczne.
- Nawet małe zmiany takie, jak ograniczenie używek, zwiększenie aktywności fizycznej oraz stosowanie ochrony przeciwsłonecznej mogą znacząco zmniejszyć ryzyko wystąpienia nowotworu. Duże znaczenie mają również szczepienia, np. przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu B oraz przeciwko wirusowi HPV – mówi lek. Aleksandra Sztuder z dolnośląskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Onkologicznego.
Ryzyko rozwoju zaawansowanej choroby nowotworowej można zmniejszyć poprzez wczesne wykrywanie oraz odpowiednie leczenie. Wiele nowotworów ma dużą szansę na wyleczenie, jeśli zostaną wcześnie zdiagnozowane i objęte kompleksowym leczeniem.
- Wcześnie wykryty nowotwór daje duże szanse na wyleczenie. Korzystajmy z regularnych badań przesiewowych, nie lekceważmy niepokojących objawów, nawet w czasie pandemii. W onkologii kluczowy jest czas, pacjent powinien jak najszybciej powinien trafić na diagnostykę a później na leczenie. Jeśli w odpowiednim momencie włączymy terapię to mamy duże szanse na wyleczenie – mówi dr hab. Adam Maciejczyk, prezes Polskiego Towarzystwa Onkologicznego.
Za programy profilaktyczne odpowiada Ministerstwo Zdrowia. Obecnie w Polsce prowadzone są bezpłatne badania przesiewowe w kierunku: nowotworów płuca, piersi, szyjki macicy, jelita grubego, skóry oraz głowy i szyi.
Na jakie badania powinniśmy się zgłosić, gdzie i w jakim wieku?
- NOWOTWORY PŁUCA – program skierowany do osób w wieku 55-74 lat, które palą papierosy nałogowo (konsumpcja tytoniu większa lub równa 20 „paczkolatom”, palenie paczki dziennie od 20 lat, palenie 2 paczki dziennie przez 10 lat). Lista placówek biorących udział w programie dostępna na stronie www.pacjent.gov.pl
- NOWOTWORY PIERSI – w ramach profilaktyki raka piersi NFZ zaprasza wszystkie kobiety pomiędzy 50–69 rokiem życia na bezpłatne badania mammograficzne, zgłoszenia na bezpłatne badania mammograficzne: https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/mammobusy/
- NOWOTWORY SZYJKI MACICY – program skierowany do kobiet w wieku od 25 do 59 lat, które w ciągu ostatnich 3 lat nie miała wykonywanego przesiewowego badania cytologicznego. Badania cytologiczne realizuje każda poradnia położniczo-ginekologiczna, która ma podpisaną umowę z NFZ na świadczenia położnej POZ w Programie profilaktyki raka szyjki macicy;
- NOWOTWORY JELITA GRUBEGO – program skierowany do osób w wieku 50-65 lat lub do osób w wieku w wieku 40-49 lat, jeśli w najbliższej rodzinie były przypadki raka jelita grubego (rodzice, rodzeństwo, dzieci), lub w wieku 25-49 lat, jeśli wystepuje potwierdzenie obciążenie genetyczne zespołem Lyncha lub zespołem polipowatości rodzinnej gruczolakowatej (FAP). Wykaz ośrodków realizujących profilaktyczną kolonoskopię: http://pbp.org.pl/osrodki/
- NOWOTWORY SKÓRY – program skierowany do osób w wieku 50-64 lata lub osób 65+ lat wciąż aktywnych zawodowo lub w wieku 15-49 lat, u których lekarz stwierdził u niepokojące zmiany skórne. Lista placówek biorących udział w programie dostępna na stronie www.pacjent.gov.pl
- NOWOTWORY GŁOWY I SZYI – program skierowany jest do osób w wieku 40–65 lat znajdujących się w grupie ryzyka. Lista placówek biorących udział w programie dostępna na stronie www.pacjent.gov.pl
Ponadto, lekarzy rodzinny powinien po 40. r.ż. kierować mężczyzn na badanie diagnostyczne poziomu PSA, który wskazuje czy występuje zwiększone ryzyko raka prostaty.
Jak zgłosić się do onkologa?
Każdy, kto ma podejrzenie nowotworu powinien wymagać od swojego lekarza wystawienia karty DiLO, czyli „zielonego paszportu”, dzięki któremu trafi na szybką ścieżkę onkologiczną. Z kartą DiLO należy udać się do najbliższej placówki onkologicznej. Wszystkie niezbędne informacje o tym, jak się zarejestrować znajdują się na stronach internetowych centrów onkologii.
Wykaz centrów dostępny pod adresem: http://pto.med.pl/wykaz-centrow-onkologii
Lokalne organizacje pacjentów
W przypadku podejrzenia nowotworu, warto korzystać z pomocy lokalnych organizacji pacjentów, które są tworzone przez osoby, które są w trakcie lub po leczeniu onkologicznych. Osobiste doświadczenia w walce z chorobą są cenne dla osób, na które dopiero co spada informacja o chorobie.
Lista lokalnych organizacji dostępna pod adresem: http://pto.med.pl/organizacje-pacjentow